سفته یا همان «سُفته»، نوعی سند مالی و حقوقی است که در دسته اسناد تجاری قرار می‌گیرد و می‌تواند نقشی شبیه به چک یا حتی پول نقد ایفا کند. شاید تا امروز فقط نام آن را شنیده باشید یا آن را به‌عنوان تضمین در محیط‌های کاری دیده باشید؛ اما واقعیت این است که سفته قوانین خاص خود را دارد که بسیاری از افراد نسبت به آن‌ها آگاهی ندارند.
در این مطلب به‌صورت کامل بررسی می‌کنیم که سفته چیست، چه ویژگی‌هایی دارد، چه زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد و چگونه باید آن را تنظیم کرد تا از نظر قانونی معتبر باشد. اگر کارفرما یا کارجو هستید، یا در فضای کاری با این سند تجاری سر و کار دارید، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را تا انتها بخوانید.
تعریف سفته بانکی به زبان ساده
سفته بانکی نوعی سند رسمی است که فرد امضاکننده در آن تعهد می‌دهد مبلغ مشخصی را در تاریخی معین یا به‌محض درخواست، به شخص گیرنده یا نماینده او پرداخت کند. در متن سفته حتما باید اطلاعاتی مانند امضا یا مهر متعهد، میزان تعهد مالی، نام دریافت‌کننده وجه و تاریخ مشخص شود.
در یک تعریف کلی، سفته نیز مانند چک و برات در رده اسناد تجاری قرار می‌گیرد. اسنادی که هم قابلیت معامله دارند و هم می‌توان در مراجع حقوقی به آن‌ها استناد کرد.
جالب است بدانید که بسیاری از افراد سفته را به‌اشتباه با عباراتی مانند صفته، سفده یا صفتع می‌نویسند. در حالی که شکل صحیح آن «سفته» یا «سُفته» است.
سفته برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
اگرچه این روزها استفاده از چک در معاملات رایج‌تر است، اما سفته نیز همچنان جایگاه خاص خود را دارد و در موارد مختلفی به کار می‌رود، از جمله:
- پرداخت بهای کالا یا خدمات در معاملات
- تضمین بازپرداخت اقساط وام
- ارائه تضمین برای اجرای تعهدات در قراردادها
- ضمانت حسن انجام کار در زمان استخدام
در واقع سفته می‌تواند به‌عنوان سندی برای تعهدات مالی و اخلاقی عمل کند. به همین دلیل هم در بسیاری از قراردادهای کاری و تجاری از آن استفاده می‌شود.
سفته ضمانت چیست و چه نکاتی دارد؟
سفته ضمانت (یا سفته امانت) معمولاً برای تضمین اجرای صحیح وظایف یا انجام درست کار در محیط‌های کاری به کار می‌رود. بسیاری از شرکت‌های خصوصی و دولتی در زمان استخدام کارمندان، از آن‌ها سفته ضمانتی دریافت می‌کنند.
در این نوع سفته، برخلاف سفته‌های معاملاتی، مبلغی واقعی پرداخت نمی‌شود. بلکه صرفاً به‌عنوان تعهد اخلاقی و مالی از سوی کارجو به کارفرما ارائه می‌شود. در قسمت مربوط به تاریخ هم باید عبارتی مانند «بابت ضمانت حسن انجام کار» درج شود.
مهم‌ترین نکات قانونی درباره سفته ضمانت
اگر قرار است سفته‌ای را برای تضمین کاری ارائه دهید، توجه به این موارد بسیار ضروری است:
- درج علت در تاریخ: عبارتی مانند «بابت تضمین حسن انجام وظیفه» باید در تاریخ یا متن درج شود.
- ذکر نام دقیق گیرنده: نام سازمان یا فردی که سفته را دریافت می‌کند باید دقیقاً ذکر شود.
- نگهداری ته‌برگ: ته‌برگ سفته را جدا کنید و نزد خود نگه دارید؛ چرا که در صورت بروز اختلاف، این برگ می‌تواند سندی برای اثبات تحویل سفته باشد.
سفته ضمانت مالی چیست؟
به گفته بانک مرکزی ، در مواقعی که مبلغی به‌صورت قرض یا امانت بین افراد رد و بدل می‌شود، ممکن است گیرنده از بدهکار بخواهد سفته ضمانتی بدهد. این نوع سفته معمولاً زمانی صادر می‌شود که شخص ثالثی به‌عنوان ضامن میان بدهکار و طلبکار قرار می‌گیرد تا در صورت عدم پرداخت، سفته را اجرا کند.
کاربردهای رایج سفته در جامعه
سفته به‌طور کلی در این موقعیت‌ها استفاده می‌شود:
- پرداخت بدهی در موعد مقرر
- ارائه به بانک‌ها برای دریافت تسهیلات
- تضمین انجام تعهدات در قراردادها
- افزایش اعتبار اسناد مالی و تجاری
نحوه دریافت سفته؛ از کجا سفته بگیریم؟
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که از کجا می‌توان سفته تهیه کرد؟ پاسخ ساده است: سفته را می‌توانید از شعب بانک ملی یا برخی از دکه‌های روزنامه‌فروشی تهیه کنید.
اگرچه فروش سفته در روزنامه‌فروشی‌ها هنوز رایج است، اما به دلیل احتمال وجود سفته‌های تقلبی، توصیه می‌شود آن را فقط از بانک ملی خریداری کنید.
مدارک مورد نیاز برای تهیه سفته
برای خرید سفته از بانک ملی یا سایر مراکز مجاز، تنها کارت ملی کافی است. اگرچه داشتن شناسنامه نیز می‌تواند اطمینان بیشتری ایجاد کند. هر سفته دارای شماره سریال مخصوص به خود است و مانند اوراق بهادار ارزش قانونی دارد. برای اشخاص حقوقی نیز شرایط مشابهی در نظر گرفته شده است.
شرایط قانونی تنظیم سفته
برای این‌که سفته از نظر قانونی معتبر باشد و بتوان از آن به‌عنوان سند تجاری استفاده کرد، باید نکات زیر به‌درستی رعایت شود:
درج مبلغ به حروف
مقدار تعهد باید به‌صورت دقیق و با حروف نوشته شود. مبلغ نباید از سقف تعیین‌شده روی سفته بیشتر باشد. مثلاً اگر سفته شما ۱۰ میلیون ریال است، نمی‌توانید در آن مبلغی بالاتر درج کنید.
نوشتن تاریخ صدور
تاریخ تنظیم سفته حتماً باید به‌صورت دقیق (روز، ماه، سال) و ترجیحاً با حروف نوشته شود تا سند اعتبار تجاری خود را حفظ کند.
ذکر نام دریافت‌کننده وجه
درج نام کسی که قرار است وجه سفته را دریافت کند الزامی است. اگر نامی نوشته نشود یا درج نشود، سفته «در وجه حامل» محسوب شده و هرکس آن را در اختیار داشته باشد می‌تواند مبلغ را مطالبه کند.
مشخص کردن تاریخ پرداخت
یکی از مهم‌ترین بخش‌های تنظیم سفته، تعیین زمان پرداخت است. اگر تاریخ پرداخت ذکر نشود، دارنده سفته می‌تواند در هر زمانی برای وصول آن اقدام کند.
امضا یا مهر صادرکننده
امضا یا مهر فرد صادرکننده آخرین بخش ضروری است که سفته را رسمی و معتبر می‌سازد. بدون این مورد، سفته فاقد ارزش حقوقی است.
جمع‌بندی
سفته، علی‌رغم ظاهر ساده‌ای که دارد، یکی از مهم‌ترین ابزارهای حقوقی و مالی در معاملات، استخدام‌ها و تضمین‌ها به‌شمار می‌آید. آشنایی با قوانین و نحوه تنظیم آن، هم برای صادرکننده و هم برای گیرنده ضروری است.
اگر با سفته درگیر هستید یا قرار است به‌زودی چنین سندی را امضا یا دریافت کنید، حتماً این نکات قانونی را به‌خاطر بسپارید تا از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری شود.
